Ekonomi yazılarından, analizlerinden ve kitaplarından tanıdığımız akademisyen profesör Hayri Kozanoğlu’nun farklı bir çalışmasıyla karşılaşıyoruz: Babaannemin Lügatı
2015’te kaybettiği annesi Hüsniye Kozanoğlu’nun konuşmalarından bir araya getirilmiş, çoğu bugün pek kullanılmayan, özellikle genç kuşağın yabancısı olduğu sözcükler. Anne Kozanoğlu 1925 yılında Adana eski Belediye Başkanlarından Mehmet Fuat Dıblan’ın kızıdır ve 1944 yılında girdiği İstanbul Hukuk Fakültesi’ni 1948’de bitirir. Arap Alevisi bir aileden gelen Hüsniye Kozanoğlu, günlük konuşmalarında iki dili de çok iyi kullanır. Oğul Kozanoğlu annesinden derlediği bu eski dile ait sözcükleri ve deyimleri hem ailesindeki genç kuşaklara, torunlara hem de sözlük çalışmalarıyla ilgilenen okuyuculara aktarmak istemiş. Kitaba yazdığı önsözde de bunları belirtmiş:
Bu çalışma öncelikle göreceli az bilinen, artık seyrek kullanılan kelimeleri ‘torunları’ metaforu üzerinden genç nesile aktrabilirse temel amacına ulaşmış sayılır. Bir ‘yapboz’ gibi parçaların birleştirilmesi halinde ise, bir dönemin Adana’sının profili eğitimli bir Cumhuriyet kadınının zihniyet dünyası, mensup olduğu camia ve ailenin kültürü, fedakar ve şefkatli bir aile büyüğünün yakınlarına kol kanak germe çabasının diğer bir ifadeyle büyük resmin arka fonda belirmesi umud ediliyor.
Hüsniye hanımın sözlerinden bazı örnekler:
-Adab-ı muaşeret: Görgü kuralları
-Badekeş: İçki içen
-Cümbür cemaat: Hep birlikte, toplu olarak
-Darbı mesel: Atasözü
-Esbab-ı mucibe: Gerekçe
-Fuzuli: Gereksiz
-Güruh: Değersiz kimseler topluluğu, sürü
-Halet-i ruhiye: İnsanın ruh hali
-Islah: Düzeltme, iyileştirme
-İbert-i Alem: Başkalarına örnek olsun diye
-Kadirşinas: Değer bilir
-Laletayyin: Sıradan, herhangi, gelişi güzel
-Mamafih: Durum böyleyken, bununla birlikte
-Naçar: Çaresiz
-Örfi idare: Sıkıyönetim
-Pederşahi: Ataerkil, erkek egemen
-Resen: Kimseye danışmaksızın, bağımsız olarak
-Sekte-i kalp: Kalp krizi
-Şaibe: Kusur, ayıp
-Tarumar: Dağınık, karışık, perişan
-Uhde: Yükümlülük, sorumluluk
-Üveyik: Eti için avlanan bir kuş
-Zül: Ayıplanacak şey, küçültecek davranış
(Hayri Kozanoğlu’nun biyografisi için tıklayın)
Hazırlayan: Mehmet BAYER
